HOE EN WANNEER PAK JE DIT NU JUIST AAN?

Een gerechtelijke procedure is door zijn aard een heel formalistische en behoorlijk ingewikkelde procedure. Hierdoor brengt een gerechtelijke procedure onvermijdelijk allerhande kosten met zich mee, zoals dagvaardingskosten, verdedigingskosten, expertisekosten, rechtsplegingsvergoedingen, intresten, registratierechten, ... om er maar enkele op te noemen.

Ook neemt een gerechtelijke procedure al gauw enkele jaren in beslag, gedurende dewelke ook jij verondersteld wordt om de zaken mee op te volgen, documenten te lezen, aanwezig te zijn op expertisebijeenkomsten, etc.

Dit tijdsverloop is ook nadelig op andere vlakken, met name brengt dit vaak bijkomende kosten met zich mee, zoals intresten of immateriële schadevergoedingen voor de tegenpartij zolang het probleem niet opgelost geraakt. Ook kan de aannemer failliet gaan lopende de procedure, wat in sommige gevallen negatief kan uitdraaien voor de ontwerper.

Bijkomend wordt men af en toe geconfronteerd met spitsvondige uiteenzettingen van tegenpartijen die de feiten wel eens verdraaien, zeker wanneer er geen schriftelijk bewijs voorhanden is. Zo zullen correcte mondelinge instructies aan de aannemer of mondelinge afspraken met de bouwheer wellicht nog weinig waarde hebben wanneer een rechter vele jaren later uitspraak moet doen op basis van de schriftelijke stukken in zijn dossier. Niet aangenaam om lezen wanneer je als ontwerper recht in je schoenen staat en de ware toedracht kent doch niet kan bewijzen.

Tenslotte is het ook zo dat de uitspraken van de hoven en rechtbanken vaak moeilijk te voorspellen zijn. Rechtspraak is nu eenmaal geen exacte wetenschap en laat quasi altijd enige ruimte voor interpretatie. En zelfs al is een uitspraak op juridisch vlak correct, dan wil dat nog niet zeggen dat deze per definitie rechtvaardig is.

Uiteraard is een gerechtelijke procedure soms onvermijdelijk of zelfs noodzakelijk en maar goed ook dat ze bestaat, maar het mag duidelijk zijn dat een correcte minnelijke regeling om vele redenen de voorkeur geniet.

HET ABC VAN EEN MINNELIJKE REGELING

Is een gerechtsprocedure dan simpelweg niet te vermijden via een minnelijke regeling? Zo eenvoudig is het helaas niet. Vooreerst is belangrijk te weten wat juist te verstaan is onder een minnelijke regeling.

Een minnelijke regeling is te definiëren als elke regeling die partijen via onderling overleg bereiken, zonder dat een rechter een uitspraak doet. Een minnelijke regeling betekent in eerste instantie elke regeling die men treft zonder een gerechtelijke procedure op te starten.

Maar zelfs in de loop van een gerechtelijke procedure is het mogelijk een minnelijke regeling te treffen. Zo treft men vaak een minnelijke regeling op basis van het advies van de gerechtsdeskundige.

Met het oog op een minnelijke regeling kunnen partijen zich laten bijstaan door een technisch raadsman of door een advocaat. Heel soms doen partijen ook beroep op een onafhankelijke minnelijke deskundige of een bemiddelaar om een minnelijke regeling tussen partijen te faciliteren.

In Tip 9 is aangegeven waarom een minnelijke regeling te verkiezen is boven een langdurige gerechtelijke procedure. We vermijden de kosten van een gerechtelijke procedure (advocaat, gerechtsdeskundige, intresten, rechtsplegingsvergoeding,…), de discussie kan veel sneller worden afgerond en de relatie tussen partijen geraakt minder verzuurd. Wat mooi meegenomen is, zeker wanneer je nog voor andere projecten samenwerkt.

Anderzijds leent niet elk geschil zich tot een minnelijke regeling. De juiste omstandigheden moeten aanwezig zijn.

OMSTANDIGHEDEN

Risico op aansprakelijkheid

Wanneer het zonder meer duidelijk is dat je aansprakelijkheid als ontwerper niet betrokken is, is er uiteraard ook geen reden om een regeling te treffen. Het moet dus enigszins aannemelijk zijn dat je als ontwerper een bepaalde fout hebt gemaakt die tot een bepaalde schade heeft geleid.

Deze inschatting is evenwel niet altijd zo evident en bevat niet alleen een technisch, maar ook een juridisch aspect: Is er schade? Heb ik een fout gemaakt? Is de schade wel het gevolg van mijn fout? Kan ik mij beroepen op bepalingen in mijn contract? Etc.

Indien je hierover twijfelt, neem dan altijd contact op met de studiedienst of schadebeheerder van PROTECT om van gedachten te wisselen.

Laat de situatie niet verzuren

Wanneer iedereen zijn hakken in het zand zet of de kop in het zand steekt, is de kans reëel op radeloosheid van de opdrachtgever en zal die zich genoodzaakt zien om een advocaat te consulteren. Het is dus van groot belang dat alle partijen meteen te goeder trouw en constructief met elkaar in dialoog gaan.

Aard, oorzaak en omvang van de schade

Het ene schadegeval laat zich gemakkelijker minnelijk regelen dan het andere. Zo leert de ervaring:

• Dat een klein schadegeval zich gemakkelijker laat regelen dan een dossier met grote financiële inzet.
• Dat een dossier met materiële schade eenvoudiger te regelen is dan een dossier met (hoge) immateriële schadeclaims
• Dat schade met een duidelijk aanwijsbare oorzaak zich beter laat regelen dan schade met meerdere of onduidelijke oorzaken.
• Dat een regeling moeilijker wordt naar mate er niet alleen technische maar ook juridische knopen te ontwarren zijn.
• Dat eensgezindheid omtrent de hersteloplossing gemakkelijker is dan een waaier aan hersteloplossingen (met elk zijn eigen kostprijs)
• Dat een faillissement van één van de bouwpartners een minnelijke afhandeling minder evident maakt, etc.

Hoe meer aanwezigheid van voormelde negatieve factoren, hoe minder de slaagkans tot een minnelijke regeling, maar onmogelijk is het zeker niet.

Redelijkheid en gezond verstand

Bij elk geschil is er de zoektocht naar de technische en juridische waarheid, maar de belangrijkste premisse om tot een regeling te komen is toch dat alle partijen hun gezond verstand gebruiken. Zo zullen de partijen van wie de aansprakelijkheid aannemelijk lijkt, de verantwoordelijkheid moeten nemen die hen toekomt. De schadelijder van zijn kant heeft uiteraard recht op een passende hersteloplossing of vergoeding, maar mag uiteraard geen misbruik maken van de situatie door buitenproportionele eisen te stellen.

Iedereen doet mee

Elke partij van wie de verantwoordelijkheid betrokken is, moet meestappen in een minnelijke regeling. Wanneer één partij niet meedoet, wordt een minnelijke regeling in de praktijk quasi onmogelijk, onder meer omdat de eisende partij dan toch naar de rechtbank zal moeten om zijn volledige schade vergoed te zien.

Wanneer één partij niet wil regelen, zal de schadelijder zich dus al snel genoodzaakt zien om over te gaan tot dagvaarding van alle betrokken partijen.

WEL OF NIET?

PROTECT is voorstander van een minnelijke oplossing indien de situatie zich daartoe leent. Anderzijds is een minnelijke regeling evident geen doel op zich en moet deze altijd logisch en verdedigbaar zijn.

Ten eerste moeten de schadeclaims aanvaardbaar zijn. Een opdrachtgever heeft recht op een passende vergoeding, maar hoeft geen winst te maken. Zo moet een uitgestelde bouwkost (zijnde een kost die de opdrachtgever ook moest dragen indien er geen fout was gemaakt) bijvoorbeeld steeds ten laste blijven van de opdrachtgever.

Ten tweede moet het aansprakelijkheidsaandeel dat onze verzekerde toebedeeld krijgt, overeenkomen met de zwaarwichtigheid van de fout die deze heeft gemaakt. Wanneer de aannemer bijvoorbeeld een waterkering vergeet te steken, terwijl deze waterkering wel was voorzien door de ontwerper, dan zal vooral de aannemer zijn verantwoordelijkheid dienen op te nemen voor de uitvoeringsfout die hij heeft gemaakt en kan men niet verwachten dat de ontwerper ook instaat voor de eigenlijke herstelkost van deze uitvoeringsfout. Indien omgekeerd de ontwerper een conceptuele fout maakte, dan zal de aansprakelijkheid van de ontwerper vermoedelijk zwaarder doorwegen dan de waarschuwingsplicht van de aannemer.

Ten derde moet de ontwerper nog juridisch aanspreekbaar zijn en moet er nog een vorderingsrecht bestaan.

Bij het afwegen van al deze zaken is de hamvraag eigenlijk altijd: hoe zal een gerechtsdeskundige en navolgend een rechter hierover (technisch en juridisch) oordelen? Hier proberen we in de mate van het mogelijke zicht op te krijgen bij elk schadegeval om dan vervolgens tot een juiste en oordeelkundige beslissing te komen in kader van een minnelijke oplossing.

OP PAPIER

De uiteindelijke beslissing om zelf een regelingsvoorstel te formuleren of om akkoord te gaan met een regelingsvoorstel, gebeurt steeds in gemeen overleg tussen jou en PROTECT.

Een minnelijke regeling zal er meestal uit bestaan dat er een bepaald bedrag is te betalen aan de schadelijder. In sommige gevallen vraagt men enkel of bijkomend dat de ontwerper in het kader van de minnelijke regeling bijvoorbeeld nog controle uitvoert op de herstellingswerken.

Eens er een akkoord is met alle partijen omtrent een minnelijke overeenkomst, dan zal dit akkoord duidelijk op papier worden gezet. Meestal gebeurt dit in de vorm van een dadingsovereenkomst. Dit is een geschreven overeenkomst voor slot van alle rekeningen die aan de bepalingen van artikel 2044 en volgende van het Burgerlijk Wetboek voldoet. Hierin worden de gemaakte afspraken concreet genotuleerd en hiervan kan indien nodig ook een uitvoerbare titel worden gemaakt wanneer een van de partijen haar afspraken niet nakomt, waarmee dan deze partij kan gedwongen worden haar verbintenissen na te komen. Deze overeenkomst heeft met andere woorden een bindende waarde tussen partijen.

Concreet betekent dit ook dat partijen naderhand niet meer kunnen terugkomen op deze problematiek behoudens dan voor hetgeen in de dading werd afgesproken. Louter een mondeling akkoord sluiten is met andere woorden sowieso uit den boze.

AT THE END, ALLEEN MAAR VOORDELEN

Voor de verzekeringsnemer zijn er directe voordelen bij een minnelijke regeling. Indien PROTECT de uitgaven kan beperken, is dit voordelig voor je vrijstelling. De vrijstelling betreft immers meestal een percentage op de totale uitgaven van PROTECT, zodat een beperking van de uitgaven rechtstreeks leidt tot een beperking van de vrijstelling. En verder is een beperking van de uitgaven uiteraard ook meegenomen voor de schadestatistiek van jouw polis.

Maar nog belangrijker is dat het geschil veel sneller is afgehandeld dan bij een gerechtelijke procedure, wat jezelf dus veel kopzorgen, tijd en energie bespaart. Tijd en energie die je kan steken in andere meer lonende projecten . En wellicht kan je na de minnelijke regeling ook nog door één deur met de andere bouwpartners, wat een commerciële relatie alleen maar ten goede komt.

De onzekerheid die een gerechtelijke procedure met zich mee kan brengen (zie tip 9) wordt hiermee tenslotte ook voorkomen.