30 jaar architectuur en verzekeringen

30 jaar al staan we aan de zijde van architecten. In die tijd is het vak sterk geëvolueerd, en wij evolueerden mee. Voor PROTECT 30 spraken we met vier architecten die er 30 jaar geleden ook al bij waren. Vier klanten van het eerste uur. Hoe kijken zij terug op hun loopbaan, welke mijlpalen springen er voor hen uit en is hun visie op verzekeringen veranderd?

Aflevering 4: Rondetafelgesprek met Paul Lievevrouw (SumProject+SumResearch)

Wat heb je zien veranderen in de bouwsector de voorbije 30 jaar? En welke invloed heeft dit op de taken en verantwoordelijkheden van de architect?

De duurtijd van de bouwdossiers. Die is in onze sector enorm gestegen. Vooral de ontwerp-bouwaanvraagfase wordt steeds langer. Zo zijn er wedstrijden die pas na 15 jaar eindelijk worden gerealiseerd. Ook projecten met promotoren worden vaak pas na 10 jaar gerealiseerd. Het vergunningstraject duurt steeds langer. Zelfs kleinere projecten kennen een almaar langere opstart.

Traditionele architecten kennen nog altijd de opsplitsing tussen voorontwerp, ontwerp, vergunnings-en uitvoeringdossier, waarbij het uitvoeringsdossier en een correcte raming uiteindelijk maar na het bekomen van de bouwvergunning worden uitgewerkt. In de sector van de meergezinswoningen is dit al niet meer zo evident omdat promotoren heel snel een gedetailleerd beeld van het project wensen met het oog op doorverkoop. Dit beeld zal voor de kopers vaak doorslaggevend zijn en zal nadien niet zomaar meer kunnen aangepast worden, wil men problemen bij de oplevering vermijden. Een vroege doorverkoop met het oog op een prefinanciering van het project impliceert ook een gedetailleerde en correcte raming in een vroeg stadium. De promotor moet immers zijn verkoopprijs correct kunnen bepalen. Van het bouwaanvraagdossier wordt dan eerder verwacht dat het al een compleet uitvoeringsdossier inhoudt. Dit betekent voor de ontwerper dat zijn ontwerpfase wordt uitgebreid met het uitvoeringsdossier waardoor ook de bouwaanvraagfase verlengd wordt.

Hoe zijn de taken en verantwoordelijkheden geëvolueerd in die 30 jaar?

De invoering van de beeldvorming, visualisatie met het oog op de verkoop, gaat gepaard met de opmaak van verkooplastenboeken die vaak in summiere bewoordingen heel wat verwachtingen creëren bij de kopers en niet altijd conform zijn met de uitgebreide uitvoeringsbestekken. Bij oplevering in aanwezigheid van de nieuwe eigenaars leidt dit vaak tot discussies.

Ook specifiek voor de sector waarin SumProject+SumResearch opereert is dat de taken van een architect niet meer beperkt worden tot ontwerp en controle op de uitvoering, maar dat veel projecten teamwerk worden. Meer en meer worden ontwikkelingsvisies gevraagd waarbij heel wat criteria aan bod komen zodat een heel team specialisten zich samen moet buigen over het project en een architect het ontwerp niet meer alleen kan uitwerken.

Een voorbeeld daarvan is de steeds meer gevraagde ‘design & build’-formule waarbij vaak ook al een investeerder mee inspraak krijgt in het ontwerp. De architect zit dan vaak tussen de investeerder en de aannemer in. Dit kan uiteraard voordelen hebben, zeker wanneer de aannemer ook het onderhoud binnen zijn opdracht krijgt. De aannemer weet dan dat hij sowieso ook belang heeft bij duurzame materialen. Er ontstaat een beter evenwicht tussen duurzaamheid en budgettering. Nadeel van die formule is vaak dat de architect in techniciteit de ondergeschikte blijft.

Bij een bouwproject had je vroeger de architect en daarnaast de aannemers. Nu is het ontwerpteam aanzienlijk uitgebreider. Te beginnen met de ingenieur stabiliteit, de ingenieur technieken, de veiligheidscoördinator enz. Steeds meer een team van specialisten. Steeds meer de nadruk op samenwerking.

Rechtbanken huppelen daar wel hopeloos achterop: zij aanzien de architect nog altijd als degene die alle touwtjes in handen heeft om een project in goede banen te leiden, als de overkoepelende supervisor. In de praktijk is de architect vandaag eerder sturend.

Samenwerking op lange termijn is ook noodzakelijk, gezien de jarenlange duur van sommige projecten. Ook hier kan de duur een probleem vormen.

Wat is het belang van de BA-verzekering en een langetermijnrelatie met die vezekeraar?

Het aantal schades stijgt niet maar de financiële schadelast stijgt wél. Een BA-verzekering heeft dus zeker zijn nut. De klanten moeten er kunnen op vertrouwen dat, ook als het misgaat, een oplossing wordt gezocht. Continuïteit in de relatie verzekeraar/verzekeringsnemer is heel belangrijk, zeker in de sector waarin SumProject+SumResearch actief is, die werkt met heel wat vaste klanten en niet zozeer met eenmalige klanten.

Wat wij als architectenbureau wel vaststellen is een enorme stijging van discussies omtrent erelonen. De erelonen worden steeds meer geforfaitariseerd maar de taken worden almaar uitgebreider en langduriger. De ontwerpfase wordt steeds uitgebreider. Door de langere duur wordt ook vaak nog veranderd van gedacht, waardoor wij telkens voor dezelfde prijs aanpassingen moeten doen. Voor al die discussies zijn we echter niet verzekerd. Maar daar kunnen we dan wel rekenen op de studiedienst voor advies.

Rondetafelgesprek Bruno D’Hondt Rondetafelgesprek Jo Verstraete Rondetafelgesprek Philippe Van Goethem