Sinds 1 januari 2019 moeten aannemers in Vlaanderen niet langer beschikken over een vestigingsattest om het beroep van aannemer te mogen uitoefenen. De Vlaamse Regering heeft hiertoe besloten op 19 oktober 2018 in navolging op een Europese Richtlijn van 7 september 2005.
In het Waalse en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest blijft de vestigingswetgeving vooralsnog wel gehandhaafd.

Het Koninklijk Besluit van 29 januari 2007

In het Koninklijk Besluit van 29 januari 2007 betreffende de beroepsbekwaamheid voor de uitoefening van zelfstandige activiteiten van het bouwvak, de elektrotechniek en algemene aanneming, heeft de wetgever de verschillende gereglementeerde bouwactiviteiten opgedeeld in negen categorieën.
Met andere woorden, dit besluit bepaalt de beroepsbekwaamheden waarover de ondernemingen die de gereglementeerde bouwactiviteiten willen uitoefenen, moeten beschikken.
Conform dit KB moet de aannemer die één van deze activiteiten wil uitoefenen voor rekening van derden, beschikken over een specifieke beroepsbekwaamheid en moet hij dit ook kunnen bewijzen.
Die beroepsbekwaamheid heeft voornamelijk betrekking op een basiskennis bedrijfsbeheer en wat aannemers betreft een specifieke technische en administratieve kennis.
Het gaat hier over de fameuze toegang tot het beroep van aannemer, waarbij de rechtspraak oordeelt dat een aannemingscontract tussen een bouwheer en een aannemer die niet beschikt over het vestigingsattest voor de werken die hem worden toevertrouwd, nietig is wegens strijdigheid met de openbare orde. Dit werd ook recent nog bevestigd in een arrest van 27 september 2018 van het Hof van Cassatie (nr C.17.0669.F).
De architect heeft in het kader van zijn verplichting tot bijstand en advies de taak om de bouwheer bij te staan in de keuze van de aannemer en onder meer te wijzen op deze vereiste. Dit werd onder meer benadrukt in een arrest van het Hof van Cassatie van 6 januari 2012.
Wij beklemtonen evenwel dat de toegang tot het beroep van aannemer niet synoniem is met de registratie of de erkenning. De regelgeving met betrekking tot de registratie van aannemers is afgeschaft sinds 2012 en de erkenning is enkel van toepassing voor aannemers die wensen deel te nemen aan overheidsopdrachten.

Het Besluit van 19 oktober 2018

Bij Besluit van 19 oktober 2018 (BS 23 november 2018) heeft de Vlaamse Regering het KB van 29 januari 2007 betreffende de beroepsbekwaamheid voor de uitoefening van zelfstandige activiteiten van het bouwvak en van de elektrotechniek, alsook van de algemene aanneming, opgeheven.
Aanleiding hiertoe was de Europese richtlijn op beroepskwalificaties die uitgaat van een vrij verkeer van diensten en die vestigingsvoorwaarden zoals beroepskwalificaties enkel toelaat als ze nodig zijn voor het algemeen belang.
Volgens de Vlaamse Regering werden Vlaamse ondernemers hierdoor gediscrimineerd omdat zij wél over deze beroepskwalificaties moeten beschikken om het beroep van aannemer uit te oefenen in tegenstelling tot ondernemers uit andere EU-landen. 
In het Waalse en Brussels Hoofdstedelijk Gewest blijven de bouwberoepen voorlopig wel gereglementeerd, zodat er op heden verschillende beroepsregelgevingen zijn tussen de gewesten onderling.
De vraag of deze regionale afschaffing van de vereiste beroepskennis in de praktijk een goede zaak is, is voor discussie vatbaar maar wij achten het belangrijk om toch te wijzen op deze maatregel.
Niettegenstaande het Hof van Cassatie nog zeer recentelijk, op 27 september 2018, heeft geoordeeld dat de beroepsbekwaamheid voor aannemers een materie van openbare orde is, is zij in Vlaanderen dus niet langer van toepassing.

Wat betekent dit voor de architect?

De bijstand die de architect aan zijn bouwheer moet leveren bij de keuze van de aannemer blijft ook in Vlaanderen uiteraard onverkort bestaan.
Deze is immers niet beperkt tot de loutere controle of de aannemer over een vestigingsattest beschikt voor de werken die hem worden toevertrouwd. Deze bijstand bestaat onder meer ook uit het adviseren of de aannemer in kwestie in de sector een goede of slechte reputatie geniet (voor zover gekend) en het inwinnen op basis van algemeen bekende en eenvoudig toegankelijke gegevens van informatie over diens technische bekwaamheid en eventueel de solvabiliteit.
Vanzelfsprekend is ook het nazicht en de vergelijking van de offertes zeer belangrijk in functie van de bijstand bij de keuze van de aannemer.